Mehmet Öztürk

Ücret Gelir Vergisi Kanununun 63. Maddesinde; “işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen (konut, araç sağlanması vb.) menfaatlerdir” şeklinde tanımlanmıştır. Ayrıca ilgili madde de ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmeyeceği belirtilmiştir.

Yazımızda yıl içerisinde iş değişikliği yapan ücretliler ve birden fazla işverenden ücret geliri elde edenlerin gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekiyor mu, hangi şartlarda gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekiyor konularının değerlendirilmesi örneklerle birlikte kısaca yapılacaktır.

Bu sene gelir vergisi beyannamesi verilmesinin son günü 2 Nisan 2025 olup, ücret gelirlerini beyan etmek zorunda olan mükelleflerin yazımızda yer alan hususlara dikkate alarak beyanda bulunması mükelleflerin faydasına olacaktır.

Geçtiğimiz günlerde Konut Gelirlerinin Beyan Edilmesi Yazı Serisinin 1., 2. Ve 3. Kısımları yayımlanmıştı. İlgili yazılarda emsal kira bedeli esası uygulaması, istisna uygulaması ve gelir ve giderlerden bahsedilmişti. Bugün de konut kira geliri elde eden mükelleflerin “ Kira geliri beyanımı nasıl yapabilirim? Kendim yapabilir miyim? Vergileri ne zaman ödeyeceğim? Gelir vergisi tarifesi nedir? ” gibi soruların cevabını vermeye çalışacağım.

Konut Gelirlerinin Beyanı

Beyana tabi geliri sadece konut kirasından ibaret olan mükelleflerden; bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri, 2024 yılı için 33.000 TL istisna tutarını aşanlar, yıllık beyanname vereceklerdir. İşyeri kira geliri, diğer mal ve hakların kiraya verilmesinden kaynaklanan gelirleri olanlar veya ticari, zirai veya mesleki kazançları nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorunda olan mükelleflerde konut kira gelirlerini de verdikleri beyannameye dahil edeceklerdir.

Geçtiğimiz günlerde Konut Gelirlerinin Beyan Edilmesi Yazı Serisinin 1. Ve 2. Kısımları yayımlanmıştı. İlgili yazılarda emsal kira bedeli esası uygulaması ve istisna uygulamalarından bahsedilmişti. Bugün de konut kira geliri elde eden mükelleflerin “Konuttan elde ettiğim gelirlerden konut için ödediğim giderlerimi indirebilir miyim? Ne kadarlık tutarı gider olarak dikkatte alabilirim? Bununla ilgili olarak belli bir standart var mıdır? Ayrıca kendim ve çocuklarım için sağlık sigortası, eğitim ve sağlık harcamalarım oluyor. Bunları gider olarak dikkate alabilir miyim? Evim için kiracı tarafından gelir vergisi stopajı yapılıyor. Bunu ödeyeceğim vergiden mahsup edebilir miyim?” gibi soruların cevabını vermeye çalışacağım.

Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen gelirin safi tutarı iki farklı şekilde tespit edilebilmektedir. Bunlardan birincisi; Gerçek Gider Yönteminde genel olarak mükellef belgeleyebildiği tüm giderlerini gayrisafi hasılattan indirip, kalan tutarı beyan eder. Götürü Gider Yönteminde (hakları kiraya verenler hariç) mükellefler gerçek giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından %15’ini götürü olarak indirilip, kalan tutarı beyan eder. Kira geliri elde edip de konut istisnasından yararlanabilecek olan mükellefler için götürü giderin, 2024 yılı için istisna tutarı olan 33.000 TL’yi düştükten sonra bulunan tutar üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

Ayrıca gerçek veya götürü gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların tümü için yapılır. Yani mükellefin birden çok taşınmazı var ve kirada ise, bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü gider yöntemi seçemez. Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler.

Geçtiğimiz günlerde Konut Gelirlerinin Beyan Edilmesi Yazı Serisinin 1. Kısmı yayımlanmıştı. İlgili yazıda emsal kira bedeli esası uygulamasından bahsedilmişti. Bugün de konut kira geliri elde eden mükelleflerin “Konuttan elde ettiğim tüm geliri beyan edecek miyim? Bir istisna tutarı var mı? Eşimle ortak mülkiyetli konutum var? İstisnadan nasıl faydalanacağım?” gibi soruların cevabını vermeye çalışacağım. Yukarıdaki soruların cevabı Gelir Vergisi Kanunu’nun 21. Maddesinde yer alan “Sermaye İratlarında İstisnalar (Gayrimenkuller)” maddesinde yapılan düzenlemeler ile belirlenmiştir. Peki nedir bu istisna uygulaması ve tutarı ne kadardır?

Binaların konut olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2024 yılı için 33.000 TL’si gelir vergisinden istisna edilmiştir. Konut kira geliri elde eden kişilerin, yıllık olarak tespit edilen istisna tutarının altında kira geliri elde etmeleri halinde bu gelirleri için beyanname vermesine gerek bulunmamaktadır. Örnek: Mükellef (A), 2024 yılında konutunu aylık 2.700 TL’den kiraya vermiş ve yıllık 32.400 TL kira geliri elde etmiştir. Bu durumda elde edilen hasılat, konut istisna tutarı olan 33.000 TL’nin altında olduğundan beyan edilmeyecektir. Böyle bir durum bulunması halinde mükellef tarafından dilekçe ile bildirilmesi mükellefin yararına olacaktır.

Eğer konutlardan elde edilen kira gelirleri mükellef tarafından süresinde beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2024 yılı için belirlenen 33.000 TL’lik bu istisnadan yararlanılamaz. Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan edilmeyen veya süresinde verilen beyannamede yer almayan konut kira gelirlerini, süresinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler söz konusu istisnadan yararlanabileceklerdir.

Mart ayının yaklaşması ile birlikte kira geliri elde eden mükelleflerin beyanname verme zamanı da yaklaşmaktadır. Yazımızın konusunu, Gelir Vergisi Kanunun 70. Maddesinde yer alan tüm mal ve hakların kiraya verilmesinden ziyade, kişilerin sahip oldukları konutlardan elde ettikleri kira gelirlerinin beyan edilmesi ve özellikli hususlar oluşturmaktadır. Konu özellikli ve detaylı bir konu olduğundan sadece bir yazıya sığdırılması mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu seri birkaç yazıdan oluşmaktadır. Okuyucularımızın tüm yazıları takip etmesi konuyu tam olarak anlayabilmeleri için önem arz etmektedir.

Kira geliri elde edilen konutların; sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri ile kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya verilmesinden gelir elde eden kiracıları mükellef kabul edilmektedir. Bu gelirlerin gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilmesi ve mükellefler tarafından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Geçen sene Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılan kapsamlı denetimlerde ilk defa beyanname veren 326 bin yeni ev sahibinin ortaya çıktığı ifade edilmiştir. Denetimlerin yoğun olduğu bu dönemde ev sahiplerinin elde ettiği kira gelirlerinin beyanı önem arz etmektedir.

Son günlerde vergi gündeminde önemli yer tutan günlük hasılat tespiti uygulamasını kısaca açıklamaya çalışacağım.

02.08.2024 tarihinde yayımlanan 7524 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanunun 69. Maddesi'nde ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasılat tespiti ve gelir vergisi matrahının belirlenmesine ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştı. 326 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile uygulamaya ilişkin detaylar açıklanmıştır.

Son günlerde bu düzenleme kapsamında vergi idaresi tarafından çeşitli işletmelerde günlük hasılat denetimi yapılmaya başlandı.