Tarım arazilerinde ecrimisil uygulaması ve yeni düzenlemeler

Bir malın sahibinin ya da idarenin izni dışında kullanılması karşılığında ödenen tazminata ecrimisil denilmektedir. Ecrimisil kira değil haksız işgal tazminatıdır ve geriye dönük olarak hesaplanır. Ecrimisil bedeli ödense bile hak sahibi istediği zaman taşınmazını geri alabilir. İdarenin veya hak sahibinin işgal altındaki taşınmazı her zaman 2886 sayılı yasanın 75. maddesine göre tahliye ettirme hakları vardır.

Ecrimisil ile kira arasındaki farklılıklar.

1. Kirada sözleşme vardır. Ecrimisilde sözleşme olmayıp sadece ödenen izinsiz kullanma tazminatı vardır.

2. Kira geleceğe, ecrimisil geçmişe yöneliktir.

3.Kira alacakları ödenmediğinde 2004 sayılı icra iflas kanunu hükümleri uygulanır. Ecrimisilde ise 6183 sayılı kanun uygulanır.

4. Kira nedeniyle oluşan uyuşmazlıklar için adli yargıya gidilirken ecrimisil ile ilgili problemlerde idari yargıya gidilir.

Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı olmayan yaklaşık 8,57 milyon hektar tarım arazisi bulunmaktadır. Kayıtlı olmayan bu arazilerinde yaklaşık %30'u ecrimisil ödeyen çiftçiler tarafından kullanılmaktadır. Ecrimisil ödenerek kullanılan bu arazileri kullanan kişiler ile hazine arasında herhangibir sözleşme olmadığından tarım sektörüne sağlanan desteklerden bu arazileri kullananlar yararlanamamaktadırlar. Bu durum haksız rekabete yol açmakta ve tarımsal üretim ve verimi olumsuz etkilemektedir.

Hazine'ye ait tarım arazilerini tarımsal amaçla kullanan ve ecrimisil ödeyen çiftçilere, kullandıkları arazileri ecrimisil bedelinin yarısı üzerinden 10 yıla kadar doğrudan kiralama imkanı, ayrıca talep edilmesi halinde kira süresini yeniden uzatma veya doğrudan satın alma imkanı da tanınmıştır. Yapılan düzenlemelerle, ecrimisil ödenerek kullanılan arazileri kiralayan kişiler devlet desteklerinden ve hibelerinden yararlanmalarının önü açılmıştır. Bu imkandan 2018 yılında 32.000 vatandaş yararlanmış ve bu kapsamda 35.000 hektar tarım arazisi kiralanmıştır. En çok kiralama 4670 hektar ile Konya'da, yapılırken 1800 hektar Çorum'da, 640 hektar Kırklareli’nde, 480 hektar Muğla ve 240 hektar da Kütahya'da yapılmıştır. Yerli hayvan üretimini teşvik etmek amacıyla 2018 yılında 1220 hektar büyüklüğünde 46 Hazine taşınmazı üzerinde 49 yıla varan sürelerle irtifak hakkı tesis edilmiştir. Böylece en az 17 bin 300 büyükbaş veya muadili küçükbaş hayvancılık yatırımının yapılmasına imkan sağlanmıştır.

Hazine taşınmazları üzerinde seracılık dahil tarımsal üretimde bulunmak isteyen tarımsal amaçlı kooperatifler, tarım satış kooperatifleri ve tarımsal üretici birlikleri ile bunların üst kuruluşlarına taşınmazın emlak vergi değerinin yüzde biri üzerinden 20 yıla kadar kiralama imkanı da bu düzenlemelerle sağlanmış oldu.

Resmi Gazetede yayınlanan Orta Vadeli Mali Planın Bütçe Giderlerine ilişkin Temel Politikalar bölümünün 23. maddesinde ifade edildiği gibi "Yatırımlara destek amacıyla Hazine'ye ait taşınmazların tarım, hayvancılık, eğitim, turizm ve diğer amaçlı yatırımların teşviki doğrultusunda kullandırılmasına ilişkin faaliyetlere hız verilecek" denilmektedir. Bu ifadelerden 2020 yılında da bu düzenlemelerin devam edeceği anlaşılmaktadır. Mutlaka devam etmesinin de gerekliliğine inanıyorum.