​​​​​​​Özel orman ve meyve bahçelerinde karbon ticareti

Küresel iklim değişikliğine sebep olan sera gazı salınımlarının sektörlere göre dağılımına bakıldığında %71’in enerji, %13’ün endüstriyel işlemler, %9’un atık ve %7’nin tarım sektöründen kaynaklandığı görülmektedir.

Ormansızlaştırma karbondioksit salınımını artırıyorsa, yeni orman alanlarının ve meyve bahçelerinin tesis edilmesi ve bu arazilere bakılması kuşkusuz karbondioksit salınımını azaltacak uygulamalardır. Bu sebeple meyveli olsun meyvesiz olsun fidan dikilerek yeşillendirilen tüm arazi sahiplerinin çevreye olan bu kazanımlarının bedelinin bu arazilerin sahiplerine ödenmesi gerekmektedir.

Yetişkin bir ağaç günde 25 kg karbondioksit emer, 1,7 kg oksijen üretir. Bir yetişkin ağacın günde 8 saat fotosentez yaptığı düşünülmektedir. Bunun sonucunda yetişkin bir ağaç bir yılda 6,7 ton karbondioksit tüketip, 4,96 ton oksijen üretmektedir (TEMA, 2020). Bu hesaba göre bir dekar orman veya meyve bahçesi yıllık olarak 200 ton karbondioksit tüketme kapasitesine sahip olmaktadır.

Ormanlık ve bahçe alanlarının karbon salınımına olan bu olumlu etkisini, atmosfere fazla karbondioksit salınımı yapanlar satın alabilirler. Bu ticarete karbon denkleştirme ya da Eisyon Ticareti (ETS) denmektedir. Günümüzde bu ticaret başlamıştır.

Karbon Piyasalarının İşletilmesine Dair Yönetmenlik hükümlerine göre, karbon denkleştirmede asgari alış veya satış teklif büyüklüğü 1 lot’tur. Her 1 lot’luk alış teklifinin değeri 1000 tahsisattır. 1 tahsisat 1 ton karbondioksit ve eşdeğeri sera gazı salınım değerine karşılık gelir. Örneğin eğer bir üretici 1000 dekar arazide badem bahçesi kurduysa 200.000 ton tahsisat yani 200 lot karbondioksit satışı yapabilir. Son aylarda uluslararası piyasalarda 1 lot karbondioksitin 70 dolar seviyelerine çıktığı görülmektedir. Bu durumda 1000 dekar badem bahçesi yıllık olarak karbon salınımı ticaretinden 476.000 TL kazanç elde edebilir.

Karbon Piyasalarının Eşitlenmesine Dair Yönetmenlik halı hazırda uygulanmaktadır. Bu yönetmenlik daha çok sanayi kaynaklı emisyonları kapsamaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bu konuda ortak mutabakat hazırlayarak belli büyüklükteki meyve bahçeleri ve özel orman alanlarının sahiplerinin bu karbon ticareti ile ilgili bilgilendirilmeleri ve karbon emisyon ticaret sistemi üzerinden gelir elde etmelerinin sağlanması gerekmektedir.