Ali İnandım

Siyasiler zaten kopmuştu da bürokrasiyle iş camiası da takıldı arkalarına. Toplumla aralarına kalın bir paravan koydular, öte tarafla hiç ilgileri kalmadı. Kendi taraflarındaki Türkiye’de yaşıyorlar uzun zamandır, Cumhuriyet sınırlarını içeren Türkiye’de değil. Paravanın ötesini ne dinliyor ne de duymak istiyorlar.

Kovid-19 salgını ile bir ülkenin nasıl birkaç haftada altüst olacağını yaşadık, ertesi ramazan ayında tokun tok ağırladığı lüks iftarlar devam etti.

Salgının yükselttiği fiyatlar da lüks iftarları etkilemedi.

Vicdansızlığı ve vahşetiyle soykırımın da çıtasını yükseltiyor İsrail.

Bütün insani ilkeleri bile isteye çiğniyor, uluslararası hiçbir kuralı tanımıyor, toplum ve ulusların tepkilerinden zerre etkilenmiyor.

İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya’daki soykırımı yaşayanların çocukları ya da torunları olamaz bu Yahudiler. Orada başka Museviler mi katledildi de bu çocuk ve torunlar çelik katılığında duyarsız kalabiliyor her gün dozu artan bu kasıtlı vahşete?

2019 Yerel Seçimi’nde zincirinden kurtulmuştu, bu seçimde prangasını çözdü Ankara. 5 yıldır ayağını sürüyerek yürümeye, paçasındaki ağırlıklarla koşmaya çalışıyordu. Melih Gökçek’ten kurtulmuş, Belediye Meclisi asılmıştı şehrin paçasına. Sonunda vatandaşla beraber çözdüler prangayı.

Önceki Belediye Meclisi’nde AK Parti ve MHP’den oluşan muhalefet üyelerinin sayısı CHP-İYİ Parti yönetiminden fazla olduğu için Ankara Büyükşehir Belediyesinin su gibi hayati projeleri dahi engelleniyordu. Öyle şehirden, ihtiyaçlardan kopuk, cezanlandırırcasına projeler engellediler ki Cumhurbaşkanı’nın onayladığı projeler de vardı içlerinde.

30 Eylül 2023’te halktan, sokaktan kopuksunuz, şehri okuyamıyorsunuz, ‘Seçimi Kaybetmek İçin Devam Edin’ demiştik kendilerine (https://www.anadolugazete.com.tr/secimi-kaybetmek-icin-devam-edin-7340yy.htm).

Tarihimizin en abartılı yerel seçim sürecini yaşadık. Köpürtüle köpürtüle kontrolden çıktı, vaatler de kontrolden çıkınca genel seçim hararetinde bir rekabet oluştu. Çok vatandaşımız, iktidarı değiştireceği zannıyla sandığa gidebilir, öyle şişirilmiş bir seçim süreci geçirdik çünkü. Ertesi güne yeni bir hayal kırıklığını kaldıracak ne sinir ne sabır var vatandaşta.

Abartılı körüklenen hararet, siyasetçiler ve partilerini yakar bundan sonra. Karşılığı olmayan bir beklenti seviyesine çıkarıldı vaatler de talepler de. Cambazın gösterisi bittiğinde, kalplerimizin çarpıntısına değmediğini göreceğiz.

Bu abartılı, köpürtülen yerel seçim sürecini, ‘ipteki cambaz’ benzetmesiyle ifade etmiştik 27 Ocak tarihli yazımızda. ( https://www.anadolugazete.com.tr/ipteki-cambaz-yerel-secim-7791yy.htm ) İktidarın da muhalefetin de işine gelen, dikkatlerin cambaza yönlendirildiği, bir oyalama, zaman kazanma niyetli, medyanın kim ipten düştü-düşecek abartılı anonslarıyla heyecanlandırıldığımız cambaz gösterisiydi ‘yerel seçim’. Abartının aşırılığını, ertesi gün, en geç bir haftaya idrak ederiz sahne ışıkları sönünce.

Provasını Ankara Şehir Plancıları Odası yaptı. Ankara’daki kötü şehirleşme örneklerini ‘Betonun Bittiği Yer: Ankara’ başlığıyla oylamaya açmış, Ankaralılar da en kötüleri seçmiş.

Koruma Alanları’nda yapılan en berbat proje ‘Ankapark’ olmuş.

Ulaşım’da Bilkent-ODTÜ Kavşağı, konut alanında Gar yanındaki TCDD lojman ve tesisleri yerine yapılan ‘Merkez Ankara’ denen ürkütücü gökdelen yığını seçilmiş.

Yüzyıl sonra yeniden yerinde. Ulus’ta açılan 100.Yıl Meydanı’nın olduğu yer, 100 yıl önce hem ülkenin hem başkentin ilk parkıydı. Adı da ‘Millet Bahçesi’ydi. Şimdiki gibi Ankara Palas’a kadar olan alanı kaplıyor, bir de içinde sonradan yakılan şık bir tiyatro barındırıyordu.

Millet Bahçesi içindeki yakılan tiyatro binası

Cumhuriyet öncesi kentleşmemizde, kamuya açık, sosyalleşme amaçlı düzenli yeşil alan yani ‘park’ uygulaması yok. Kendiliğinden yeşillikler ya da evlerin bahçeleri, bostanlar kullanılıyor park, piknik niyetine.

Gaspçıyı, hırsızı, dolandırıcıyı yakalıyor, cezalandırıyor, hapse atıyoruz. Koca koca firmalar müşteriye tuzak kuruyor, yüksek karlı fiyat uyguluyor, vermekle yükümlü olduğu kalite ve hizmetten kısıyor, aralarında anlaşıp beraber hareket ediyor, bazıları da kazandıklarını yurt dışına götürüyor, onları seyrediyoruz.

1980’den sonra bir ‘serbest piyasa’ efsanesi körüklendi, “Şöyle rekabet olacak, rekabet fiyatları düşürecek, ürün ve hizmet kalitesi artacak” şişirmeleri. Kamu İktisadi Teşekküleri (KİT) sabahtan akşama kötülendi, özel sektöre satıldı daha verimli olacak diye.

Bizde terör eylemine dönüştü ‘serbest piyasa’. Bırakın rekabeti, birlik olup devletin ve milletin üzerine çullandı, soluk aldırmıyor firmalar.

Eskişehir Yolu, Samsun, Konya, İstanbul Yolu vardı, Zonguldak Yolu açılıyor 12 Nisan’da. Karaelmas Ekspresi, Ankara’nın Zonguldak kapısını açacak. Tıkalı bir damarı daha açılacak başkentin.

Bir gece konaklamalı turistik tren yolculuğu Ankara’dan başlayacak, Kalecik, Çankırı, Karabük’e uğrayarak Zonguldak’a varacak, dönüşte Yenice, Eskipazar ve Çerkeş'te duracak. Hepsinde görülmeye değer doğal ve turistik mekanlar gezilebilecek, lezzetleri tadılabilecek.

1930’da başlayan Ankara-Zonguldak tren seferleri, 1 Ocak 2010’da durdurulmuştu. Yollar damarsa insan, içinde akan kan. Kan akışını durdurmuştuk.

O zamanki olanaklar yetersiz, ulaşım ve mal aktarmak zor. Yüklü kervanları, orduları yormayacak güzergahlar yol yapılmış. O yüzden binlerce yıl önce açılan güzergahlar, en uygun yol hatlarıdır hâlâ.

OSTİM Organize Sanayi Bölgesi önünden geçen caddenin adı Bağdat Caddesi’dir. Eskiden beri İpek Yolu üzerindeki adıdır yolun; altındaki 2 bin yıllık taşlar üzerine asfaltlanmıştır cadde. Bugün Batıkent-Eryaman arasında kalan TRT Verici İstasyonu arazisi içinde yolun taşları durur hâlâ. Ayaş’a, buradan döner İpek Yolu.

2 bin yıl önce Çin’den başlayan İpek Yolu, Ankara’dan sonra Ayaş, Güdül, Beypazarı, Nallıhan, Mudurnu, Akyazı, Sakarya üzerinden İstanbul’a bağlanmıştır. Güzergah, uygunluk olarak da iklim olarak da Bolu üzerinden bağlanan yoldan iyidir.

Cumhuriyet, özgün Türk devlet felsefesine dönüş girişimidir aynı zamanda. Devletin zamanla kaybettiği olumlu vasıflarını, keskin bir dönüşle güncelleyerek uygulamak istemiştir Atatürk. Çünkü devlet ya da yönetici olmanın temel ilkeleri değil, bu temel ilkelerden sapma bozmuş ve yıkmıştır öncekileri.

İnsan, uygulama, teknoloji, biçimler değişebilir ama toplum düzeni, insanı yaşatmaktır aslolan. Başı İran’da gövdesi Anadolu’da Safavi Devleti’ni de sayarsanız 17 devlet, akla zarar geniş sınırlara hükmeden imparatorluklar kurulamazdı yoksa. Her defasında temel ilkeleri merkeze koyup, kendini güncelleyerek küllerinden yeniden doğmuştur devlet.

‘İnsanı yaşat ki devlet yaşasın’ en temel ilkedir.

Bir tımarhane dolusu deli kaçmış, devletlerin, uluslararası kurumların, şirketlerin başına geçmiş sanki. İnsanlığın, aklın, ahlakın, değerlerin üzerinde, her şeyin anında görülüp duyulduğu iletişim çağında, hiçbir utanma ve suçluluk duymadan göstere göstere tepiniyor, üstüne yaptığını savunuyorlar. E zaten deliliğin tarifi de bu zaten; akli dengesizlik.

Doktor muayene etse hücreye atar tımarhane güvenliği için, bu seviyede bir ruhi bozukluk. Psikopatlık, akli denge bozukluğu yanında acımasızlık seviyesiyle pekişen bir şey. Başkan, yönetici, patron görünümlü aramıza karışmış guguk kuşları, idareyi de ele almışlar.

İnsanlığımızı sorguluyoruz “Bunlar insan mı?” diye.

Kendince bir kargaşanın düzeni içinde yuvarlanıp gidiyorduk. Kovid-19 salgınıyla düzen bozuldu. Bir savaşta olmadığımız halde savaş ekonomisinin keyfiliği sardı piyasayı. Durulmasını beklerken dünya tarihinde yazılı olmayan sarsıntı, Kahramanmaraş Depremi’ni yaşadık. En son yüksek enflasyon ve dizginlenemeyen piyasa, çorbada dönen kepçe gibi bulanık aklımızın kalanını karıştırdı yeni kargaşaya.

Sosyal medya, her birini yelledi, ateşlerini körükledi. Ne kadar hızlı yanarsa o kadar çabuk sönecek ateş. Madem yandı, söndürmeyi bilelim.

Yeni kargaşanın faydasını görecek gibiyiz.

1890-91 gibi İstanbul’da işsiz güçsüz kalınca Ankara Kocamanoğlu Tiyatrosu’nun kiracısı Kolacı Agop açıyor kısmetini. 150 altına anlaşıyorlar, kadrosuyla Ankara yolu görünüyor.

1856 doğumlu Ahmet Fehim Bey, 73 yıllık yaşamının 53 yılını tiyatroya adamış, bunun en hareketli 2 buçuk yılını da Ankara’da geçirmiştir. 10 parmağında 10 marifet bir adam; marangozluk yapıyor, resim yeteneği var, bozuk makineleri tamir ediyor, işletmecilik yapıyor.

Eski fotoğraflarda Ankara Kalesi’nin Gar’a bakan yüzündeki duvarı kaplayan Osmanlı Arması ve 31 Aralık 1892’de o gara gelecek ilk tren için hazırlanan tak ve süslemeler onun elinden çıkmıştır.

Batı alışık da biz değildik neredeyse dakikası dakikasına anlık görüntülerle yayınlanan bir soykırıma. Bu da bir yöntem; tekrar ede ede alıştırma hatta şiddetin, katliamın, işkencenin kasten görülmesi, duyulması istenerek bir gözdağı verme yöntemi.

Filistinlilerin ölemeyenleri ot, yaprak yemeye, çamurlu yağmur ve deniz suyu içmeye terk edilirken bombaladıkları yetmemiş, hastane koridorlarında keskin nişancılarla doktor, hastabakıcı vurulur, her gün en kötünün kötüsüne uyanırken milyonlarca insan, saatlerce yerel seçim konuşuyor, yazıyor bizim memleket.

Saatlerce, sayfalarca aynı adamlar ve boş ağız dalaşları etrafında dönüyor, kuyruğumuzu kovalıyoruz bir soykırım rekoru daha kırılırken. Seçim bölgemizi de bizi de ilgilendirmeyen adaylar ve dalaşmalara maruz kalmak, tam bir zihin israfı.

Örnek işler başkentlerde yapılır; örnek şehirleşme, örnek mimari, örnek projeler, örnek organizasyonlar gibi. Öncülük eder başkentler, daha iyisini yapabilen diğer şehirler, bayrağı ileri taşımış olur. Bu olumlu rekabetten gelişme doğar. Cesaret edilemeyeni yapmaya, başkentler örnek olur.

İmparatorluktan Cumhuriyet’e geçişte Ankara, her alanda çok başarılı örnekler oluşturdu. 10 Kasım 1938’in ertesi günü, sanki frenine basıldı şehrin. Dünyanın ilk ‘yeşil şehir’ planı iptal edildi, rant canavarına teslim edildi şehir. Defalarca değişen imar planları, kısa menzilli projeler, kullanılamayan tarihi birikim, adını ‘gri şehir’e çıkarttı örnek Ankara’nın.

Yıllar ilerledikçe daha ve daha kötüye gitti hem sehirleşmesi hem mimarisi hem de sosyal yaşamı. 2 bin 700 yıllık şehir, rant canavarının dikey gecekonduları, kasaba kurnazlarının vasat projeleri ve 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’nin çökerttiği sosyal yaşamıyla kötüleşmeye doğru gelişti.

Genel Seçim’de kafası karışanlar, Yerel Seçim’e kafasında huniyle gitmek üzere. İlke, ideoloji, liyakat gibi değerlerin iyice silikleştiği, vatandaşın anlamlandıramadığı buharlaşmış düşünceler ve çok puslu bir siyaset tünelinden geçiyoruz.

Siyasetin ayağını koyduğu bir merkez ve etrafında dönerek çizdiği daireden oluşan düşünce duvarları yıkılıyor, kümelenmeler dağılıyor. Sınırlar buharlaşıyor, her esen rüzgarla birbirine karışıyor odaksız düşünceler. İnsan aklı için en tehlikelisi, sisli puslu belirsizlik köreltir bilinci.

Atatürk’ten sonra keskin karşıtlık siyasetiyle oyalandık, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’den sonra ise siyaset tiyatrosuyla. İktidarcılık, muhalefetçilik oyunu izlemişiz kaderimizle oynanırken. Meğer bu tiyatronun yapımcısı ve yönetmenleri varmış.

Bizim millet, içine patlayan bir millet. Siyasi olarak, ekonomik olarak, sosyal olarak sıkışır ama kıstırılmışlığın hırsını ailesi, komşuları, iş arkadaşları gibi yakınları ya da tanımadığı birilerinden çıkarır. Devletle kavga etmez. Başka köken, din ya da millete yönlendirmez. Etkisi zayıf dar bir çevre içinde kusar kızgınlığı, kinini.

Burada ‘devlet’ ile ‘siyasi iktidar’ ayrımına dikkat; devletle siyasi iktidarın kesiştiği yerlere zaten dokunmaz ama siyasi iktidarın devletten ayrıştığı konuları eleştirmek ya da karşı durmak konusunda da usturuplu gösterir tepkisini. Sandığı bekleyecek sabrı gösterir, orada yok eder.

Cumhuriyet’in arkasında durmuş ama yoldan çıkarıldığını gördüğünde devletin kurucu partisini bile cezalandırmıştır. 70 yıldır çekiyor cezasını.

Türkiye’yi silkeliyorlardı, kendi silkeleniyor artık. Atatürk yaşarken de durmuyorlardı, öldükten sonra kilime çevirdiler ülkeyi. Askeri darbeler, ölümcül siyasi, dini, kökenci kutuplaştırmalar, diz çökerten ekonomik cezalandırmalar, ambargolar, sosyal dokuyu bozacak bütün yöntemlerle ahlakı ve kültürü yozlaştırmalar…

Tarihinden, geleneğinden, töresinden kopmuş, üfürdüğün yana savrulan incelmiş kilime çevirmişlerdi ülkeyi ve milleti. Cumhuriyet ilmeklerini onarıyordu ki Osmanlı’dan beri içimizde taşıdığımız güveleri temizleyemedik, Cumhuriyet’in kazanımlarını kemirmeye devam ettiler 80 yıldır.

Virüsler, parazitler bulaştırdılar güvelerle yetinmeyerek. Dinci-laik, sağcı-solcu, Sünni-Alevi, Türk-Kürt gibi tedavisi zor daha çeşitli virüsler… PKK, FETÖ, DHKP-C gibi küçüklü büyüklü parazitler…

‘Asrın felaketi’ değil, ‘asırların felaketi’ydi 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri. 9 saat arayla 7.7 ve 7.6’lık deprem, bilinen tarihte yazmıyordu. Bizim bilim insanlarından çok yabancılardan okuduk ve dinledik bu bilgiyi. Pek takan olmadı bizde, o yüzden ‘asrın felaketi’ diyerek felaketin küçümsendiğinin farkında da değiller. Bilgi kirliliği içinde bir kaybımız da bu idraktir.

Türkiye’de 11 ilde 14 milyon insan etkilendi ama bir o kadar Suriye’yi yıktı, Kıbrıs’ı, Irak’ı, doğuda İran, güneyde Lübnan’a kadar salladı deprem. 1999’daki Gölcük ya da Düzce-Kaynaşlı depremiyle bir tuttuk asırların felaketini. O depremlerden akıllanmadığımız için bir de yanlış organizasyon, yanlış yöneticilerle yıkıldık. Bizim gözlemimiz; ilk 2 hafta kontrolsüz kargaşayla geçti, ikinci ayda anca kontrolü hissetmeye başladık.

Saatlerce, günlerce konuşulup anlatılacak şey var, bilmediklerimizi de zamanla öğreneceğiz. Ancak sosyal ve telefon medyasının yıkıcılığı da deprem kadar asırlıktı. Böylesine hızlı ve etkili iletişim olanağının bu kadar olumsuz amaçla kullanılacağı aklımızın ucundan geçmezdi.

İnsanlık, yeni bir çağın şafağında. Gün aydınlandıkça karanlığın sakladığı vampir ruhlu adamlar, yavaş yavaş seçilir oluyor. Karanlıktan fırsat kırıp döktükleri, çalıp çırptıkları da. Dünyanın kanını emen, insanoğluna dünyada cehennemi yaşatan bir avuç adama doğru yükseliyor ışık.

İnsanlığı zehirleyen çıbanın iltihabı, patlamak üzere. Epstein davası ve arkasından dökülen isim listeleri, çıbanın daha ucu.

Hasta ruhlu adamların, içinde süperleri de olan devletleri, dünyanın parasını, enerjisini, teknolojisini, gıdasını, sağlığını, silahını, mafyasını, sanatını, modasını, her şeyi yönettiklerini gördük. Dünya tarlasına dikili korkulukların, suret ve kıyafetler içine doldurulmuş samanları belirginleşiyor ilk ışıklar vurdukça.

Ankara’dan girip, Türkiye’den çıkan bir kazıktır. Dünya çapında bir cesaret örneğidir. Dünya liderleri, için için imrenerek en azından hayalini kurmuş, içinden geçirmiştir mutlaka.

En son 750 diye biliyorduk, 801 milyon dolara çıkmış maliyeti. Adamlar nasıl imrenmesin; 801 milyon doları harcıyor, işi ortada bırakıyor, mahkeme marifetiyle kalanı çürütüyor, bir de hesap soruyorsunuz yeni gelenden. Olay mahalli de devletin merkezi, başkent.

Hangi siyasinin ağzı sulanmaz, yerlisi yabancısı hangisi böyle bir şehir ve ülkede yaşamak, orayı yönetmek istemez. Hayal gücünün sınırlarını yıkan, gerçekten uçuk bir örnek!

Ne abartılı bir yerel seçim süreci yaşıyoruz; genel seçim biter bitmez başladı, 6 ay öncesinden basın-yayın kuruluşlarını işgal etti seçim “Ne olacak da ne olacak?” diye. Partilerin de işine geldi, kendi üzerlerindeki dikkati ‘yerel seçim’ cambazına yönelttiler. İktidarı muhalefeti memnun.

Basın-yayın kuruluşları köpürttükçe köpürttü, eskiden son bir ay-15 günde kamuoyunun ilgi alanına giren yerel seçim, genel seçimin dumanı dağılmadan harladı siyaset ateşini. Ne ortada aday var ne mevcut başkanlar ve adayların kampanyası başlamış, 6 ay öncesinden saatlerce televizyon tartışmaları, zamansız ve hedefsiz sosyal medya paylaşımları aldı yürüdü. Boş teneke gürültüsü ortada bir şey yokken.

Partiler de “Ha açıkladık ha açıklıyoruz.. haftaya kaldı açıklama.. yağmur yağdı şimşek çaktı öbür hafta kesin.. sürprizlerimiz olacak..” falan sündürdüler konuyu. Basın-yayın kuruluşlarımız hiç altta kalmaz, don lastiği gibi uzattıkça uzatır, moleküllerine ayırır eline düşeni.

Tam 10 gün önce 13 Ocak’ta, Davos’ta yapılacak toplantı başlamadan Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) duyurusundan bir cümle almıştık köşemize. Özeti; “Kovid-19’dan 20 kat güçlü ‘Hastalık X’ diye bir salgına karşı ne yapabiliriz?”

Biz de bu bir tatbikat değil, başımıza öreceği çorabı haber veriyorlar demeye getirmiştik.

Toplantı yapıldı, arkasından şöyle bir haber okuduk: “Davos’ta bir açık oturumda konuşan Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Kovid-19'dan 20 kat daha ölümcül ‘X Hastalığı’na hazırlıklı olmalıyız” demiş, olmayan hastalığa aşı hazırlıklarından bahsetmiş.

“İnsanı yaşat ki devlet yaşasın”

Arif olan için al sana anayasa.

Türk devlet anlayışının en öz tanımlaması. Aklı sayfalarca yasayla boğmaya gerek yok.