Kemik ve kas erimesi için umut ışığı mı doğdu?

Kişiselleştirilmiş Tıpta Çoklu Omik Çalıştayı, 17 Mart'ta Ankara'da düzenlenecek. Çalıştay ile eklem kireçlenmesi, kemik ve kas erimesi hastalıkları için önemli adımlar atılması öngörülüyor.

Kanser, akciğer ve dejeneratif beyin hastalıklarından sonra en büyük sağlık sorunu haline gelen eklem kireçlenmesi, kemik ve kas erimesine çözüm bulma arayışları devam ediyor. Tıpta bu konudaki son gelişmelerin ele alınacağı, önemli tanı ve tedavi değişiklikleri üzerinde durulacak bir toplantı düzenleniyor.

Tüm dünyayla birlikte ülkemizde de kalp ve akciğer hastalıkları, kanser ve dejeneratif beyin hastalıklarından sonra yaş almaya bağlı kronik hastalıkların önemli bir sağlık sorunu olarak öne çıkmaya başladığı tıp dünyasının kabul ettiği bir gerçek. Halk arasında eklem kireçlenmesi olarak bilinen OA, kemik erimesi olarak adlandırılan osteoproz ve iskelet kası erimesi olan sarkopeni orta ve ileri yaşlarda sakat kalma ile anılır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaş alan nüfus ve kıdemli gençlerin yaşam kalitesinin arttırılmasına yönelik 2021-2030 yılları arasını “Sağlıklı yaşlanma on-yılı” ilan etti. Bu doğrultuda ülkemizde de Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bakanlığı-TÜSEB ve yurt dışı araştırma merkezleriyle iş birliği içerisinde araştırma çalışmalarına öncelik verildi. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) kas-iskelet hastalıklarıyla ilgili küresel sağlık sistemlerine sunduğu fırsatlar doğrultusunda, 17 Mart 2025 tarihinde Ankara’da TÜSEB - Aziz Sancar Araştırma Merkezi’nde Uluslararası katılımlı “Kişiselleştirilmiş Tıpta Çoklu Omik Çalıştayı” düzenleniyor. Çalıştay, osteoartrit (OA) başta olmak üzere kas-iskelet hastalıklarında yeni tanı ve tedavi yaklaşımlarını ele alarak, kişiselleştirilmiş tıbbın bu alandaki potansiyelini tartışmaya açmayı hedefliyor.

HASTALARA SOSYAL YÜK DE GETİRİYOR

Kas-iskelet hastalıkları, dünya genelinde milyonlarca insanın hareket yeteneğini kısıtlayan, yaşam kalitesini düşüren ve iş gücü kaybına neden olan ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak öne çıkıyor. WHO verilerine göre, osteoporoz, osteoartrit ve sarkopeni gibi rahatsızlıklar, dünya nüfusunun yaşlanmasıyla birlikte sadece kişinin kendisine değil yakın çevresi ve sağlık giderlerine de giderek artan bir yüke neden oluyor. Fiziksel boyutun yanı sıra hastalara sosyal ve psikolojik yük de getiriyor.

KADINLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR

Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülen bu hastalık, eklem yapılarında dejenerasyon, deformasyon, ağrı ve hareket kısıtlılığı ile tanınıyor. Ancak, hastalığın ilerlemesini durduracak veya eklem hasarını önleyecek etkili bir tedavi yöntemi henüz geliştirilmiş değil. Mevcut tedaviler yalnızca semptomları hafifletmeye yönelik olup, OA hastalarının büyük bir bölümü yaşam kalitelerini düşüren ağrı ve hareket kısıtlılığıyla mücadele etmek zorunda kalıyor.

Son yıllarda kireçlenme, yüzde 135 ile diyabetin ve yüzde 84 ile demansın hemen arkasında yüzde 75 ile en çok artan klinik tablo oldu. OA, küresel ölçekte bireylere ve topluma günden güne ekonomik yük getirmekte; erken emeklilik, sigorta yükü ve işgücü kaybı ile ilişkilendirilmektedir.

ERKEN TANI İÇİN BÜYÜK UMUT VADEDİYOR

Geleneksel OA teşhis ve tedavi yöntemleri çoğunlukla hastanın öyküsü, fizik muayene ve radyografik görüntülemeye dayanıyor. Ancak bu yöntemler hastalığın erken evrelerini tespit etmekte ve bireysel tedavi planlarını oluşturmakta yetersiz kalabiliyor. Çoklu omik analizleri (genomik, transkriptomik, proteomik, lipidomik ve metabolomik gibi), yapay zeka destekli hareket analizi ve biyobelirteç tabanlı biyosensörler, OA’nın erken tanısı ve tedaviye yanıtın izlenmesi açısından büyük bir umut vaat ediyor.

Bu yeni yaklaşımlar sayesinde:

• Hastaların genetik profiline dayalı kişiselleştirilmiş tedaviler geliştirilebilecek,

• Biyobelirteçler sayesinde OA’nın erken teşhisi ve hastalığın ilerleyişi takip edilebilecek,

• Yapay zeka destekli hareket analizleri ile hastaların fiziksel durumu objektif olarak değerlendirilebilecek.

ÇALIŞTAY KONULARI BELLİ OLDU

Çalıştayda, kişiselleştirilmiş tıp ve çoklu omik yaklaşımlarının osteoartrit yönetiminde nasıl uygulanabileceği ayrıntılı bir şekilde ele alınacak. Çoklu omik yaklaşımlarla birlikte öne çıkan başlıklar arasında:

• Osteoartrit alt türlerinin belirlenmesi ve kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımları,

• Yapay zeka destekli hareket analizinin OA teşhisinde ve takibinde kullanımı,

• Biyobelirteçlerin ve biyosensörlerin OA hastalarının tedavi sürecinde nasıl değerlendirilebileceği,

• Yeni nesil tedavi yöntemleri ve biyoteknoloji alanındaki gelişmeler,

• Hastalar, klinisyenler ve araştırmacılar arasında kurulabilecek etkili iletişim ve iş birliği modelleri gibi konular yer alıyor.