93 harbi nedir?

Adını, Rumi takvime göre 1293 yılına denk gelmesinden alan savaş, Osmanlı ve Rusya’nın siyasi ve askeri çıkarlarının çarpıştığı kritik bir dönemi simgeliyor. Savaşın temelinde, Rusya’nın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri, Panslavizm politikası ve Balkanlardaki halkların Osmanlı’ya karşı bağımsızlık mücadeleleri yer alıyordu.

SAVAŞIN BAŞLANGICI VE GELİŞİMİ

24 Nisan 1877’de başlayan savaş, iki cephede yürütüldü: Doğu Anadolu ve Balkanlar. Rus ordusu, Romanya üzerinden Osmanlı topraklarına girerken, diğer bir kol Kafkaslar üzerinden doğuya yöneldi. Osmanlı kuvvetleri, az sayıda askeri birlikle bu iki cephede yoğun mücadele verdi.

Balkan cephesinde, Osmanlı’nın en önemli savunma hattı Plevne’de kuruldu. Gazi Osman Paşa liderliğindeki Osmanlı ordusu, burada Ruslara karşı aylarca direnerek tarih yazdı. Ancak 10 Aralık 1877’de Plevne’nin düşmesi Osmanlı için büyük bir kırılma noktası oldu. Ardından Ruslar, Edirne’ye kadar ilerleyerek Osmanlı’yı ağır bir yenilgiye uğrattı.

Doğu cephesinde ise Kars, Ardahan ve Batum gibi kritik bölgeler Rusların eline geçti. Osmanlı ordusu, Erzurum’a kadar çekilmek zorunda kaldı.

SAVAŞIN SONUÇLARI VE OSMANLI İÇİN AĞIR KAYIPLAR

Savaş, Osmanlı açısından büyük bir yıkımla sonuçlandı. 3 Mart 1878’de imzalanan Ayastefanos (Yeşilköy) Antlaşması, Osmanlı’nın Balkanlar’daki hâkimiyetini ciddi şekilde zayıflattı. Ancak büyük devletlerin baskısı sonucunda, 13 Temmuz 1878’de Berlin Antlaşması yapıldı ve bazı maddelerde değişiklikler sağlandı.

Bu savaş sonucunda:

- Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsızlığını kazandı.
- Bulgaristan, Osmanlı’ya bağlı ama özerk bir prenslik haline geldi.
- Bosna-Hersek, Osmanlı toprağı olarak kaldı ancak Avusturya-Macaristan tarafından işgal edildi.
- Doğu Anadolu’da Kars, Ardahan ve Batum Rusya’ya bırakıldı.

OSMANLI İÇİN DÖNÜM NOKTASI

93 Harbi, Osmanlı Devleti için sadece bir askeri yenilgi değil, aynı zamanda demografik ve ekonomik açıdan da büyük bir yıkım oldu. Savaş sırasında yüz binlerce Müslüman sivil, Balkanlardan ve Kafkaslardan Anadolu’ya göç etmek zorunda kaldı. Ayrıca Osmanlı'nın askerî ve ekonomik gücü ciddi şekilde zayıfladı.

Bu savaş, Osmanlı’nın çöküş sürecini hızlandıran en önemli dönüm noktalarından biri olarak tarihe geçti.