Bağıl (Nispi) nemin bitki gelişimine etkileri

Nem konusunda yer alan kavramlar genelde karıştırılmaktadır. Atmosferde bulunan su buharının veya rutubetin diğer adına nem denir. Bağıl nem kavramı havadaki nemin gerçek miktarını göstermez. Bu kavram bize havanın doygunluğa ne kadar yakın olduğu hakkında bilgi verir. Bağıl nem, belli bir sıcaklıkta havadaki gerçek su buharı miktarının doygunluk için gerekli maksimum su buharı miktarına oranıdır.

Bağıl nemin %100 olması, havanın artık suyla doyurulmuş olması demektir. Bağıl nem %100'den küçük bir değerdeyse buharlaşma gözlenir. Mesela havanın bağıl nemi %50 ise yağmur yağma ihtimali olmayabilir fakat bağıl nem oranı %95 ise büyük ihtimalle yağmur yağacaktır. Bağıl nem sıcaklık ile ters orantılıdır. Sıcak hava, soğuk havaya kıyasla daha fazla su buharı emme özelliğine sahip olduğu için, kışın havayı çok kuru, yaz boyunca ise boğucu hissederiz.

Bitkilerin transpirasyonla(terleme) kaybettikleri su ile, topraktan aldıkları su arasında bir dengenin olması için nisbi nem oranının %65’ in altına düşmemesi gerekir. Nispi nem %65 in altına düştüğü zaman, yüksek sıcaklık ve rüzgarda olursa; bitkilerde aşırı su kaybı nedeniyle, yaprak uçlarında ve kenarlarında yanıklıklar, genel solgunluk ve meyvelerde pörsüme ortaya çıkar. Saksı bitkilerinde, özellikle kaloriferli evlerde, nispi nemin %15'e kadar düşmesi sonucu solgunluk, alt yapraklarda yanıklık, yaprak dökümü, çiçeklerde solma ve dökülme olur.

Yüksek nispi nem de bitkilerde doğrudan ve dolaylı zararlara neden olmaktadır. Nispi nemle birlikte toprak neminin fazla olması sonucu, bitkilerde parankima hücreleri uzayarak "entümesans" denilen çıkıntılar meydana gelir. Bunlar yaprakların alt yüzünde, dallarda, nadiren de çiçek, meyve ve meyve saplarında görülür. Hava, nispi nem bakımından doygun halde ise yani nispi nem yüksekse, terleme olmadığından veya çok az olduğundan köklerle topraktan su ve suda erimiş besin maddeleri alınamayacağından dolayı fotosentez yavaşlar ve büyüme ile gelişme azalır. Ayrıca yüksek nispi nem bitkilerde mantari hastalıkların gelişimine ve kısa sürede tüm bitkilere yayılmasında etkilidir. Özellikle de örtüaltı yetiştiriciliğinde önemli bir sorundur.

Yüksek hava nispi nemi ve sisler ilkbaharda çiçeklenme zamanında tozlanmayı ve döllenmeyi güçleştirir ve sürekli olursa imkansız kılar. Meyvelerin ve bitkilerin büyüme dönemlerinde yüksek hava nispi nemi, sis ve çiğler hastalık mantarlarının üremesine sebep olur. Külleme, mildiyö, gri küf, ölü kol, kara leke, monilya gibi mantari hastalıkların ortaya çıkmasına zemin hazırlar.

Biz tarım uzmanları, bir bölgede bir bitkinin yetişip yetişmeyeceği ile ilgili olarak: toprak yapısına, su durumuna, yağış miktarına, etkili sıcaklık toplamına, soğuklama saatine, maksimum ve minimum sıcaklıklara, yükselti gibi birçok bitkilerin gelişimini etkileyen unsurlara bakarız. Fakat genelde bitkilerin istediği nispi nem miktarlarının o bölgede karşılanıp karşılanmadığına bakılmaz. Mutlaka uzmanların bu hususu da değerlendirmeye almaları önem arz etmektedir.