Beğenilmek ve kibir afeti -1

Sosyal medyada (facebook, twitter ve diğerlerinde) bir meşhur tuş var. Günde belki bin kere tıkladığımız, başkaları tarafından da milyarlarca kez tıklanan bir tuş var. O tuşta yazılan bir deyim var ya. Bu yazımızda ondan bahsedeceğiz. “Beğen” tuşunu hatırladınız sanırım. Sayfamızda, “beğen” tuşuna basıldığı zaman nasıl da hoşumuza gidiyor değil mi?
Evet, beğenilmek, bu Dünyada insanoğlunun en çok hoşuna giden ve onu mutlu eden husustur. İnsan, beğenilmek ister. Beğenilmek insanı sevinçli kılan bir duygudur. Beşikten mezara, 7’den 70’e, çocukluktan yaşlılığa kadar durum böyledir.
“Babam, derslerimden iyi puan aldığım bana aferin dedi” diyen bir çocuğun sevincini düşünün ve gözlerindeki neşe parıltısını bir tahayyül edin. O çocuk evde krallar gibi gezer ve dolaşır.
“Benim yaptığım ödevi, öğretmenim beğendi” diyen bir öğrencinin ruh haletini bir düşünün. O öğrenci, öğretmeni kendisini beğendiği andan itibaren bir kuş gibidir. Kanatlanır ve ruhu diyar diyar dolaşır.
“Benim yaptığım işi amirim beğendi” diyen bir memurun durumu farklı mıdır sanki. O da neşelidir, mutludur ve hâlinden memnunudur.
Beğenilmek çok güzel bir duygudur. Ruhları okşar. İnsan beğenilmeye odaklıdır. İnsan beğenilmeye programlıdır. Yaratan Yüce Rabbimiz (cc), bizleri böyle programlamış ve yaratmıştır.
İnsan, bir de kendisini beğenmeye yatkındır. Hem başkası tarafından beğenilmek ister ve hem de kendi kendisini beğenir insan.
İlginç bir durum değil mi?
Başkaları tarafından beğenilmek hoşumuza gittiği gibi, bir de kendi kendimizi beğenir dururuz. İşte bu ikinci beğenme biraz tehlikelidir. Başkaları tarafından beğenilmek, bir noktaya kadar güzel olsa da, insanın devamlı surette kendisini beğenip durması tehlikelidir.
Maazallah, insanı kibre, gurura ve enaniyete (bencilliğe) götürür. İnsan, kendi nefsini sevmeyecek ve nefsini en muzır (zararlı) bir şey görecek ve devamlı terbiyeye ve nasihata muhtaç olduğunu fark edecektir. Yoksa, nefis balonunu şişir, şişir, şişir, sonu ne olacak, her fazla şişen bir nesne gibi, o da patlayacak ve yokolup gidecektir. Nefis balonunu şişirmemek gereklidir.
İnsan, başkaları tarafından beğenilmeyi dahi istemeyecek esasında. Çünkü, o beğenme de, nefis balonunu şişirmeye neden olabilir. Yukarıda yazdım. İnsanın başkaları tarafından beğenilmesi, onu daha fazla çalışmaya ve hayırlı eserler üretmesine neden oluyorsa güzeldir, ancak, bir noktadan sonra, gurura ve kibre neden oluyorsa güzel değil, çirkindir. Burada ölçü bellidir.
Esasında, en güzeli insanın ne başkaları tarafından beğenilmesinin hoşuna gitmesi ve ne de kendi nefsini beğenmesidir. Bu ikisini de bir tarafa atması en güzelidir. Bu da Veli ve Hak Dostlarının başarabileceği bir husustur.
Mesela, Üstad Bediüzzaman Hazretleri, “ben kendimi beğenmiyorum, beni beğenenleri de beğenmiyorum. Cenab-ı Hakk'a çok şükür, beni kendime beğendirmemiş” diyor Mektubat adlı eserinde. Bu sözde büyük bir hakikat gizli. Kişi kendisini beğenmeyecek ve kendisini beğenenlerin o haletini de tasdik etmeyecek. Çünkü, kendisini beğenenleri tasdik ederse, onlar da nefsini ve enaniyetini kabartmaya ve gurura kapılmasına vesile olabilirler. Üstad, bu sözüyle nefsin enaniyetine ve gururuna baştan büyük bir set çekiyor.
Kamil (olgun) insanı şöyle tanımlanır: “Bir insan için kendisine övme ve yerme hiç onun için bir anlam ifade etmiyorsa, övüldüğü için hizmetleri artırmıyorsa, yerildiği için de hizmetlerini azaltmıyorsa, o insan, artık, İnsan-ı Kamil noktasına ulaşmıştır.” İnsan-ı Kamil, rıza-i Hak noktasıdır. İşte bizim de hayatta temel ilkemiz bu olmalıdır. Bütün çalışmalarımız ve bütün çabamız yalnızca ve yalnızca rıza-i İlahi için olmalıdır. Yalnızca Rabbimizin rızasını kazanmak için çaba göstermeliyiz.
Hasıl-ı Kelam: Ey İnsanoğlu ne diye kendini beğenip durursun, bırak sen kendini beğenme! Allah yolunda yürü, Allah yolunda çalış-çabala, Allah için iyilik et, Allah’a ibadet et ki, seni Allah beğensin. Ne diye kendini kullara beğendirmeye çalışırsın, bırak seni yalnızca Allah beğensin.
Beğenilmek ile ilgili şu hadis-i şerifi de nakletmek istiyorum:
Hadis-i şerifte; “Şayet hiç günah işlememiş olsaydınız, sizin için ondan daha büyüğünden korkardım. O da ucubtur, ucubtur.”
Ucup, beğenilmek ve kendini beğenmektir. Yani insanın kendini beğenmesi ve hep beğenilmek istemesi, çok büyük tehlikedir. Yani bir kişi günahsız ve tertemiz bir hayatı olsa ve bundan dolayı ucba düşse (beğenme, kendini beğenme ve havalara girme) bu durum günah işlemesinden daha kötüdür. Öyle günahkâr insanlar var ki, günahından dolayı pişmandır ve kendi nefsini hep kötüler ve nefsini yerden yere vurur. O kişiler ucba düşenden, kendini beğenenden daha efdaldir, daha iyi durumdadır.
İnsanın kendini beğenmesi zaten gide gide o kişiyi kibre götürür.
En güzel, en makul insan odur ki nefsini ayaklar altına alan ve kendisini hiç beğenmeyenedir.
İnsanın kendisini beğenmesi ve bunu abartması, gide gide kibre gider. Kibir en büyük afettir. Ve kibir insanı hüsrana düşürür.
Müslüman kişiye asla ve asla kibir ve kendisini beğenmek yakışmaz. Kendisini beğenenler cahildir.
Cahil kişi bilgisiz kişi değildir. Öyle cahiller var ki, alimdir sözde. Ancak kibrinden dolayı cahildir. Öyle kişiler vardır ümmi’dir. Ümmi olmak mühim değil.
Ben ümmi olup da kibirsiz olmayı bilgili olup da kibirli olmaya yeğlerim.
Çünkü ümmilikten kurtulmak mümkündür. Ümmilik (eğer kibir yoksa) hüsrana götürmez. Ancak kibirlilik hüsrana götürür. Alim de olsa hüsrana götürür, alim olmasa da hüsrana götürür.
Bir sonraki yazımızın konusu işte bu noktadan hareketle gelişecektir.
Yüce Rabbim bizleri kendisini beğenenlerden ve kibre düşenlerden eylemesin. Amin…